Ngày 05/8/2025, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm "Hoàn thiện thể chế về đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật và đề xuất tiêu chí tiếp cận pháp luật trong Bộ Tiêu chí quốc gia nông thôn mới giai đoạn 2026-2030". 

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc thông tin ngày 04/8/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg quy định về xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật; để bảo đảm tính thực tiễn, chặt chẽ, đơn giản của các tiêu chí tiếp cận pháp luật trong dự thảo Thông tư về chuẩn tiếp cận pháp luật và dự thảo tiêu chí "tiếp cận pháp luật" trong Chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới giai đoạn 2026-2030, Bộ Tư pháp tổ chức lấy ý kiến của các cán bộ, công chức tham mưu thực hiện công tác này tại địa phương.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc, Chủ trì Tọa đàm

Một trong những điểm mới quan trọng tại Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg là tiêu chí tiếp cận pháp luật được quy định theo hướng tinh gọn gồm 03 tiêu chí và 14 chỉ tiêu thành phần, tập trung vào những lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của ngành tư pháp. Nội dung, mức độ đạt chuẩn của từng chỉ tiêu tiếp cận pháp luật được quy định tại dự thảo Thông tư của Bộ Tư pháp theo hướng định lượng tối đa, không quy định các chỉ tiêu chung chung, định tính hoặc đã được quy định tại các bộ tiêu chí, tiêu chuẩn khác. Trong đó phần lớn các chỉ tiêu được xác định mức độ đạt chuẩn theo tỷ lệ % (không quy định cách tính điểm như Thông tư số 09/2021/TT-BTP trước đây). 

Góp ý đối với dự thảo Thông tư, các đại biểu đề xuất Bộ Tư pháp cân nhắc giảm bớt mức độ đạt chuẩn các chỉ tiêu, quy định các tiêu chí đạt 100% là quá cao, khó đạt được đối với các chỉ tiêu về ban hành văn bản quy phạm pháp luật, thực hiện Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật, tỷ lệ hòa giải thành ở cơ sở… Do hiện nay, khối lượng công việc của cấp xã rất lớn, thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp xã được mở rộng hơn trước nhiều nhưng đội ngũ cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Một số đại biểu đề nghị Bộ Tư pháp sớm xây dựng phần mềm đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật để đáp ứng thời gian thẩm định hồ sơ đề nghị công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật là 10 ngày tại Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg và Chính phủ số hiện nay.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh Trần Thị Hồng Hạnh đề xuất cơ quan soạn thảo nghiên cứu và bổ sung quy định về trình tự thủ tục, thẩm quyền thu hồi Quyết định công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, đối với trường hợp cấp xã sau khi Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được ban hành quyết định công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, tuy nhiên, qua theo dõi, kiểm tra của cấp có thẩm quyền đơn vị cấp xã chưa đảm bảo đạt tiêu chí, chỉ tiêu theo quy định; kiến nghị trong dự thảo Thông tư, Bộ Tư pháp có quy định cụ thể, thống nhất về mốc thời gian lấy số liệu phục vụ đánh giá, thời gian tổ chức đánh giá đối với cấp xã để đảm bảo có sự thống nhất chung, khoa học khi các địa phương tổ chức triển khai thực hiện; kiến nghị quy định cụ thể thành phần tham dự theo tại khoản 2 Điều 3 dự thảo Thông tư quy định về Bản tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến của cơ quan, tổ chức, cá nhân về kết quả tự đánh giá các tiêu chí tiếp cận (Mẫu 03 Phụ lục II) tương tự, tại khoản 4 Điều 3 quy định về Biên bản cuộc họp đề nghị xét, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật (Mẫu 05 Phụ lục II), đề nghị có quy định thành phần tham dự cuộc họp để các địa phương đảm bảo áp dụng thống nhất.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Tây Ninh Lý Hồng Huấn đề xuất, tiếp tục triển khai tiêu chí "tiếp cận pháp luật" vào Bộ Tiêu chí quốc gia nông thôn mới giai đoạn tiếp theo với nội dung  "Công tác xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật tại địa phương" để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của chính quyền cấp xã trong xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. 

Theo Phó Giám đốc Sở Tư pháp thành phố Cần Thơ Đồng Việt Phương, hiện nay có hơn 22.000 hợp tác xã và hàng trăm nghìn hộ sản xuất kinh doanh đang hoạt động ở nông thôn, trong đó phần lớn là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Các doanh nghiệp này đóng vai trò quan trọng, đặc biệt tại khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, trong các bộ tiêu chí hiện hành, chưa có chỉ tiêu nào đánh giá mức độ tiếp cận pháp lý của doanh nghiệp, gây thiếu sót trong việc đo lường năng lực pháp lý, quản trị và minh bạch kinh doanh - những yếu tố quyết định sự phát triển bền vững và hội nhập. Do đó, việc đưa tiêu chí hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vào Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới là hoàn toàn phù hợp với định hướng "xây dựng văn hóa pháp lý trong sản xuất, kinh doanh" thúc đẩy mục tiêu phát triển nông thôn mới toàn diện, bền vững và trong bối cảnh khi thực hiện chính quyền 02 cấp hiện nay.

Quang cảnh buổi Tọa đàm

Kết luận Tọa đàm, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, các ý kiến phát biểu có rất nhiều thông tin giá trị giúp cơ quan soạn thảo tiếp tục hoàn thiện dự thảo Thông tư bảo đảm việc đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật thực chất, khả thi nhất. Lãnh đạo Bộ Tư pháp giao cho Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý tổng hợp đầy đủ các ý kiến, nghiên cứu tiếp thu để hoàn thiện Thông tư hướng dẫn thi hành Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg trình Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành để kịp thời hướng dẫn địa phương thực hiện Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg và tạo cơ sở pháp lý đồng bộ triển khai công tác đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật./.

Phòng Phổ biến, giáo dục pháp luật